Trafik Güvenliği Dairesi Başkanlığı Ulaşım Etütleri Şubesi Müdürlüğü tarafından hazırlanan “Karayollarında Ağır Taşıt Trafiğinin ve Yük Taşımacılığının Özellikleri ve Eğilimleri” raporu yayınlandı. Karayolu ulaşımında en önemli hedef etkin, ekonomik, sürdürülebilir ve çevre dostu bir karayolu altyapısına sahip olmak olduğu belirtilen raporda, bu bağlamda Karayolları Genel Müdürlüğü'nün 2012-2016 Stratejik Planı’nda da yer alan hedeflerinden birinin karayolu taşımacılığında konforu artırmak, zaman kayıplarını ve ekonomik kayıpları en aza indirmek olduğunu kaydediliyor. Bu nedenle karayolu sistemi üzerinde hareketliliği, konforu artırıcı iyileştirmeleri sağlamak ve sürdürmek hedefleniyor denilen raporda, bu hedeflere ulaşılmasına katkıda bulunmak amacıyla Trafik Güvenliği Dairesi Başkanlığı’na bağlı Ulaşım Etütleri Şubesi Müdürlüğü Bölge Müdürlükleriyle koordineli olarak her yıl Karayolları Genel Müdürlüğü yol ağı üzerinde yer alan farklı noktalarda ‘Başlangıç-Son Etütleri’ni de içeren ‘Dingil Ağırlığı Etütleri’nin gerçekleştirildiği hatırlatılıyor.

“2011 yılında yayınlanan ‘Karayollarında Ağır Taşıt Trafiğinin ve Yük Taşımacılığının Özellikleri ve Eğilimleri’ adlı yayında 2007-2008-2009 Yılı Etütleri değerlendirilmiş ve sonuçları kullanıcılarla paylaşılmıştır. Bu çalışma da aynı çalışmanın devamı niteliğinde olup takip eden 5 yılın etüt sonuçlarını kapsamaktadır. Bu yayında 2010, 2011, 2012, 2013 ve 2014 yıllarında arazide gerçekleştirilen etütlerden elde edilen veriler değerlendirilmiştir” denilen raporda, 2010-2014 yıllarına ait toplam 350 noktada etüde alınan 67 bin 205 ağır taşıta ilişkin anket ve tartım sonuçlarının değerlendirildiği belirtiliyor.

Hafta içi saat 08.00-16.00 arasında gerçekleştirilen Dingil Ağırlığı Etütleri’nde ağır taşıtlar yol kenarında durdurulduğu her bir dingilin tartıldığı ve ayrıca sürücü ile bir anket yapıldığı belirtiliyor.

İşte Trafik Güvenliği Dairesi Başkanlığı Ulaşım Etütleri Şubesi Müdürlüğü tarafından hazırlanan bu raporda öne çıkan bilgiler…

YÜK ULAŞIMININ DOĞRUDAN ETKİLENDİĞİ UNSURLAR NELER?

• Ekonomik yapı ve gelişimi

• Sanayi yerlerinin konumu

• Ticaretin küreselleşmesi

• Uluslararası ticaret antlaşmaları

• Tam zamanında üretim stratejileri ve uygulamaları

• Paketleme yöntemleri ve paketleme yöntemlerindeki gelişmeler

• Depolama faaliyetleri

• Nakliyeci ve gönderen ilişkisi

YÜK TAŞIMACILIĞININ DOLAYLI OLARAK ETKİLENDİĞİ UNSURLAR

• Ekonomik düzenlemeler veya ekonomide kontrolün kaldırılması

• Uluslararası nakliye antlaşmaları

• İntermodal işletme antlaşmaları

• Akaryakıt fiyatları

• Kamu tarafından sağlanan altyapılar

• Kullanıcı ücretleri ve vergiler

• Nakliyecilere sağlanan sübvansiyonlar

• Çevre politikaları ve kısıtlamaları

• Güvenlik politikaları ve kısıtlamaları

• Kamyon boyutları ve ağırlığındaki değişiklikler

• Trafikteki tıkanıklık

• Teknolojik ilerlemeler

773 BİN 728 ADET KAMYON VAR

Türkiye’de 2014 yılı itibariyle petrol boru hatları taşımacılığı dikkate alınmadığında yük taşımacılığının yüzde 90’a yakın bir bölümü karayollarımız üzerinde gerçekleştiriliyor. 2014 yılı itibariyle trafiğe kayıtlı 773 bin 728 kamyon ve 3 milyon 62 bin 479 kamyonet olmak üzere toplam 3 milyon 836 bin 207 adet araç ile yük taşımacılığı yapılıyor?

AB VE TÜRKİYE’DE ULAŞIM TÜRLERİNE GÖRE TAŞIMACILIK DEĞERLERİ

Avrupa Birliğine üye 28 ülke (AB-28) için karayolu yük taşımacılığının payı 2005 yılında yüzde 76.4 iken 2012 yılında bu oran yüzde 75,1 oldu. Yine aynı dönemde AB-28 için demiryolu yük taşımacılığının payı yüzde 17.7'den yüzde 18.2’ye, iç suyollarının yük taşımadaki payı yüzde 5,9’dan 2012’de yüzde 6.7’ye yükseldiği görülüyor. Ülkemizde ise demiryolu ve karayolu yük taşımacılığı oranları karşılaştırıldığında 2005-2012 yılları arasında değişim görülmüyor. AB-28 ülke için karayolu yük taşımacılığının (ton-km) 2001-2012 yılları arasında yüzde 8.3, demiryolu yük taşımacılığı yüzde 4.9, iç suyolları yük taşımacılığı yüzde 12.8 oranında bir artış, petrol boru hattı taşımacılığında ise yüzde 14.2 oranında düşüş olduğu görülüyor. Türkiye’de ise 2001-2012 yılları arasında karayolu yük taşımacılığında yüzde 42.7, demiryolu yük taşımacılığında yüzde 54.3 ve denizyolu yük taşımacılığında ise yüzde 5.1 oranında artış gerçekleşti.

YURTİÇİNDE ULAŞIM TÜRLERİNİN ORANLARI

2014 yılı itibariyle, Türkiye’de ulaşım sektörlerine göre yurt içi yük taşıma oranları şöyle: Karayollarının payı yüzde 89.5, demiryollarının payı yüzde 4.6 ve denizyollarının payı yüzde 5.9 oranındadır.

TÜRKİYE’DE KARAYOLU YÜK TAŞIMACILIĞI

Karayolları Genel Müdürlüğü 2014 yıl sonu itibariyle, 2 bin 155 km Otoyol, 31 bin 280 km Devlet Yolu ve 32 bin 474 km İl Yolu olmak üzere toplam 65 bin 909 km uzunluğunda yol ağına sahiptir. KGM tarafından Ulaşım Etütleri Çalışma Programları kapsamında gerçekleştirilen taşıt sınıflandırma sayımları ve dingil ağırlığı etütlerinden elde edilen verilere göre, 2000 yılında ağır taşıtların toplam taşıt-km içerisindeki payı yüzde 30.0 iken bu oran 2014 yılında azalarak yüzde 25.3 olmuştur. Bu azalmanın en büyük nedeni, toplam taşıt içerisindeki otomobil sayısının diğer bir deyişle otomobil sahipliliğinin artmasıdır. Ayrıca, yük taşımacılığında az yük taşıyan kamyonların yerine daha fazla yük taşıma kapasitesine sahip kamyon+römork-çekici+yarı römorkların kullanılması bu oranın düşmesine neden olmaktadır. 2000 yılından günümüze kadar taşıt-km değerleri incelendiğinde, kamyon-km değerinin toplam içindeki oranı yüzde 27.5 seviyelerinden yüzde 15.8 seviyelerine gerilerken, kamyon+römork-çekici+yarı römork-km değerinde ise sürekli bir artış olduğu görülmektedir. 2000 yılında kamyonların karayolu yük taşımacılığındaki payı yüzde 86.0 iken, 2014 yılında bu pay azalarak yüzde 41’lere gerilemiştir. Kamyon+römork- çekici+yarı römorkların 2000 yılında yük taşımacılığındaki payı yüzde 14 iken, 2014 yılında yüzde 59’lara

çıkmıştır. Bu artış, Türkiye’de yük taşımacılığında, taşıma kapasitesi düşük kamyonlardan daha fazla yük taşıma kapasitesine sahip kamyon+römork ve özellikle çekici+yarı römorklara doğru hızlı bir yönelme olduğunu göstermektedir.

MOTORLU KARA TAŞITLARI SAYISI VE ORANLARI

Türkiye’de 2014 yılı sonu itibariyle trafiğe kayıtlı motorlu kara taşıt sayısı, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 18 milyon 828 bin 721’dir. 2014 yılı sonu rakamlarına göre toplam taşıt cinsleri içinde, otomobil yüzde 52.4, minibüs yüzde 2.3, otobüs yüzde 1.1 kamyonet yüzde 16.3, kamyon yüzde 4.1, motosiklet yüzde 15 özel amaçlı taşıt yüzde 0.2 ve tarım traktörleri yüzde 8.6lık bir orana sahiptir. Trafiğe kayıtlı kamyon sınıfı içerisinde çekici tipi taşıtlar da yer almaktadır.

İSTANBUL’DA 3 MİLYON 383 BİN 812 ADET MOTORLU TAŞIT VAR

Kayıtlı motorlu kara taşıt sayısı büyüklüğüne göre İstanbul 3.383.812 taşıt ile başta gelmekte olup, toplam içinde yüzde 18’lik paya sahip. Tarım traktörleri dikkate alınmazsa bu oran yüzde 20’yi buluyor. Bunu takip eden iller sırasıyla; Ankara (1.577.134), İzmir (1.144.430), Antalya (878.469), Bursa (680.835), Konya (611.130) ve Adana’dır (558.746). Bu yedi ildeki toplam motorlu taşıt sayısı Türkiye’deki bütün kayıtlı taşıtların yüzde 47’sini oluşturuyor.

TRAFİĞE KAYITLI KAMYON SAYISI

Trafiğe kayıtlı kamyon sayısı ise 2014 yılı sonu itibariyle 773.728’dir. Yine kayıtlı kamyon sayısı büyüklüğüne göre İstanbul’un (127.395) toplam kayıtlı kamyon içindeki payı yüzde 16’dır. Bunu sırasıyla takip eden iller Ankara (69.821), İzmir (36.538), Konya (32.770), Mersin (29.063), Bursa (24.335), Kocaeli (20.647), Antalya (20.511) ve Adana (18.896)’dır.

AVRUPA’DA KAMYONUN YERİ

Avrupa Birliği’ne üye ülkelerde 2012 yılı sonu itibariyle trafiğe kayıtlı kamyon ve kamyonet sayısının, motosiklet, traktör ve özel amaçlı taşıt hariç toplam araç sayısı içindeki payı yüzde 12.2’dir. Ülkemizde ise bu oran 2014 yılı sonu itibariyle yüzde 26.8 olarak gerçekleşmiştir. Toplam trafiğe kayıtlı motorlu taşıtlar içerisinde ağır taşıt oranının yüksek olması ülkemizde otomobil sahipliliğinin Avrupa ülkelerine göre daha düşük olmasından da kaynaklanıyor.

2012 yılında trafiğe kayıtlı kamyon ve kamyonet sayısı İtalya’da toplam 4.143.800, Almanya’da toplam 2.761.400, İspanya’da toplam 5.145.800, Fransa’da toplam 5.401.400 ve AB-28’de toplam 34.251.700 iken Türkiye’de bu sayı toplam 3.546.256’dır.

KAMYONLARIN YAŞLARI

Türkiye’de mevcut kayıtlı kamyon sayısı toplam 773.728’dir. Bu kayıtlı kamyonların yaklaşık yüzde 18’inin 1990 model ve daha eski olduğundan hurdaya ayrılması gerekiyor. Ancak yol boyu yapılan etütlerde trafikteki 1990 model veya daha eski kamyonların oranında yıllar bazında gittikçe azalma olduğu gözlenmektedir. Örneğin 2010 yılında yüzde 3.7 iken 2011 yılında yüzde 2, 2012 yılında yüzde 1.9, 2013 yılında yüzde 1.2 ve 2014 yılında ise yüzde 1 olduğu görülüyor.

Model yıllarına göre kayıtlı kamyonları dikkate alındığında taşıma kanununa göre taşımacılık yapmaya uygun 20 yaşından küçük olan taşıtların oranı yüzde 73.5 olmaktadır. 2014 yılı etüt sonuçlarına bakıldığında ülkemiz sınırları içinde taşımacılık yapan ya da ülkemizden transit geçen yabancı plakalı taşıtların çoğunluğunu (yüzde 95.4) 2000 model ve daha yeni model taşıtlar oluşuyor.