Son yıllarda internet üzerinden alışveriş yapmak neredeyse hepimizin hayatının bir parçası haline geldi. Pandemi dönemiyle birlikte bu eğilim iyice arttı ve e-ticaret hacmi hızla büyümeye başladı. Artık akıllı telefonlarımızdan, tabletlerimizden veya bilgisayarlarımızdan birkaç tıklama ile istediğimiz ürünü kapımıza kadar getirtebiliyoruz. Bu yazıda, e-ticaretin ne olduğu, farklı türleri ve özellikle son aşama teslimatının nasıl bir süreç olduğunu ve gelecekte nasıl şekilleneceğini ele alacağız.

E-Ticaret Nedir?

E-ticaret, internet üzerinden ürün veya hizmet alıp satma işlemleridir. Bunu yaparken çeşitli ödeme yöntemleri kullanabiliriz. Örneğin, kredi kartı, banka havalesi veya dijital cüzdanlar gibi. E-ticaretin farklı türleri bulunmaktadır:

B2C (İşletmeden Tüketiciye): Bu tür e-ticarette işletmeler doğrudan son tüketiciye satış yapar. Örneğin, bir online mağazadan giysi satın almak.

B2B (İşletmeden İşletmeye): İşletmeler arası ticareti kapsar. Bir üretici, hammaddeyi başka bir üreticiye satar.

C2C (Tüketiciden Tüketiciye): Tüketiciler arasında yapılan alışveriştir. İkinci el eşya satış platformları buna örnek olabilir.

Sosyal E-Ticaret: Sosyal medya platformları üzerinden yapılan alışverişlerdir. Instagram üzerinden bir butikten alışveriş yapmak gibi.

M-Ticaret: Mobil cihazlar üzerinden yapılan ticarettir. Mobil uygulamalar kullanarak alışveriş yapmak örnek olarak verilebilir.

Son Aşama Teslimatı Nedir?

E-ticaretin bu kadar popüler olmasıyla birlikte, siparişlerin hızlı ve doğru bir şekilde müşterilere ulaştırılması da önemli bir konu haline geldi. İşte bu noktada "son aşama teslimatı" devreye giriyor. Son aşama teslimatı, ürünlerin depo veya dağıtım merkezinden alınarak son tüketiciye ulaştırılması sürecidir. Bu süreç, teslimatın en karmaşık ve maliyetli kısmıdır.

Son Aşama Teslimatının Türleri ve Teknolojik Çözümler

Son aşama teslimatında çeşitli yöntemler ve teknolojiler kullanılmaktadır. Bunlardan popüler olan bazıları ise şöyledir;

Teslimat Dolapları: Halka açık alanlarda bulunan, self servis kilitli dolaplardır. Müşteriler, verilen kodla bu dolaplardan paketlerini teslim alabilirler.

Teslimat Noktaları: Müşterilerin belirli noktalardan (mağaza, benzin istasyonu vb.) paketlerini teslim aldığı yöntemdir.

Drone ile Teslimat: Özellikle uzak mesafelere hızlı teslimat yapmayı sağlayan insansız hava araçları kullanılarak yapılan teslimattır.

Zaman Pencereleri: Müşterilerin belirli bir zaman diliminde evde olacağı saatlere göre teslimat yapılmasıdır.

Elektrikli Araçlar ve Teslimat Bisikletleri: Çevreye duyarlı, düşük karbon ayak izi bırakan teslimat araçlarıdır.

Otonom Araçlar: Literatürde “Sidewalk Autonomous Delivery Robots” ve “Road Autonomous Delivery Robots” olarak adlandırılan kaldırım teslimat robotları ve yol teslimat robotları, sürücüsüz bir şekilde belirli bir adrese yapılan taşımalar için kullanılan araçları ifade etmektedir.

Gelecekte Son Aşama Teslimatının Dönüşümü

Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte son aşama teslimatının da büyük bir dönüşüm geçireceği öngörülmektedir. Özellikle drone ve otonom araçlar, teslimat süreçlerinde devrim yaratacak potansiyele sahiptir. Ayrıca, müşterilerin teslimat zamanlarını ve yöntemlerini seçebilmesi, başarısız teslimatların önüne geçilmesine yardımcı olacaktır. Elektrikli araçlar ve bisikletler ise sürdürülebilir bir lojistik anlayışının önemli bileşenleri olarak öne çıkmaktadır.

Kentsel Lojistik ve Sürdürülebilirlik

E-ticaretin artması, şehir içi yük taşımacılığını da önemli ölçüde etkilemiştir. Teslimat araçlarının artması trafik sıkışıklığına, karbon emisyonlarının yükselmesine ve çevresel kirliliğe neden olmaktadır. Bu nedenle, e-ticaret firmaları ve lojistik sağlayıcılar, daha çevreci ve sürdürülebilir çözümler geliştirmek zorundadır. Elektrikli araçlar, bisikletler ve drone gibi yenilikçi çözümler bu noktada büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, teslimat noktalarının ve akıllı paket dolaplarının yaygınlaşması, hatalı teslimat oranlarını düşürerek şehir içi trafik yoğunluğunu azaltabilir.

E-ticaretin ve son aşama teslimatının geleceği, teknolojik yeniliklerle birlikte daha çevreci ve kullanıcı dostu çözümlerle şekillenecektir. Hem müşterilerin memnuniyeti artacak hem de çevresel etkiler azaltılacaktır. Bu süreçte, sürdürülebilirlik ve verimlilik, e-ticaretin en önemli odak noktaları olacaktır.

Kentsel Lojistik ve Son Aşama Teslimatları

Kentsel lojistik, şehir içinde malların hareketini yöneten bir süreçtir. Bu süreçte üreticiler, perakendeciler, dağıtıcılar, lojistik hizmet sağlayıcılar, belediyeler ve şehir sakinleri gibi birçok aktör yer alır. Modern şehirlerde kentsel lojistik, müşteri taleplerini karşılamaya çalışırken aynı zamanda sürdürülebilir, çevre dostu ve daha az trafik tıkanıklığına neden olacak şekilde organize edilmelidir. Ancak, şehir içindeki lojistik operasyonlar birçok zorlukla karşı karşıyadır.

Son aşama teslimatları, ürünlerin müşteriye ulaştırılmasındaki son adımı ifade eder. E-Ticaret hacminin artışıyla birlikte bu teslimatlar oldukça karmaşık bir hale gelmiştir. Şehir içindeki dar sokaklar ve yoğun trafik, teslimat araçlarının hareketini zorlaştırır. Bu da trafik sıkışıklığını artırarak teslimat sürelerini uzatır ve yakıt maliyetlerini yükseltir.

Artan teslimat sayıları ve araç trafiği, çevresel kirliliğe ve hava kalitesinin düşmesine de neden olur. Egzoz gazı emisyonları artar ve bu durum uzun vadede halk sağlığını olumsuz etkiler. Ayrıca şehir içindeki park yeri yetersizlikleri, teslimat araçlarının uygun yerlere park edememesi ve trafik akışını daha da zorlaştırması gibi sorunlar yaratır.

Son Aşama Teslimatlarının Olumsuz Etkilerinin Azaltılması İçin Çözüm Önerileri

Son aşama teslimatlarının olumsuz etkilerinin azaltılması için, alternatif teslimat yöntemleri olarak paket dolapları ve teslimat noktaları kullanılabilir; bu yenilikçi çözümler, trafik sıkışıklığını ve çevresel etkiyi azaltarak müşterilerin paketlerini belirli yerlerden almasını sağlar ve teslimat araçlarının şehir içinde sürekli dolaşmasını önler. Elektrikli araçlar yakıt maliyetlerini düşürür ve çevresel kirliliği azaltırken, otonom araçlar daha verimli ve planlı teslimatlar yaparak trafik sıkışıklığını azaltabilir. Şehir içindeki sınırlı depolama alanlarının verimli kullanımı ve yeni depolama çözümleri, teslimat süreçlerini hızlandırıp maliyetleri düşürebilir. Çok modlu taşımacılık, farklı taşıma yöntemlerinin entegre kullanımıyla teslimat süreçlerini daha verimli hale getirebilir; örneğin, şehir merkezine kadar büyük araçlarla taşınan ürünler, merkezden itibaren bisiklet veya küçük elektrikli araçlarla dağıtılabilir. Belediyeler ve yerel yönetimler, kentsel lojistik stratejilerini geliştirirken toplumsal katılımı sağlamalı ve şehir sakinlerinin ve yerel işletmelerin görüşlerini alarak daha sürdürülebilir ve yaşam kalitesini artıran çözümler üretmelidir.

Kentsel lojistik ve son aşama teslimatları şehir yaşamını doğrudan etkileyen önemli unsurlardır. Artan e-ticaret hacmiyle birlikte bu teslimatların çevresel ve sosyal etkileri daha da belirgin hale gelmiştir. Ancak, yukarıda bahsedilen yenilikçi çözümler ve stratejilerle bu etkiler minimize edilebilir ve şehirlerde daha sürdürülebilir bir yaşam sağlanabilir.

Maltepe Üniversitesi Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü Arş. Gör. Umut Kazancı