
ZENGEZUR LOJİSTİK KORİDORU
Maltepe Üniversitesi Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölüm Başkanı ve Lojistik Derneği (LODER) Başkanı Prof.Dr.Mehmet Tanyaş, Zengezur Koridoru ile ilgili yaşanan son gelişmeleri “Zengezur Lojistik Koridoru” başlıklı yazısı ile Yeşil Lojistikçiler’e değerlendirdi.
Dünyada ülkelerarası ticaretin etkin ve verimli yapılabilmesi için çeşitli uluslararası lojistik koridorlar oluşturulmaktadır. Türkiye’yi ilgilendiren Uluslararası Lojistik Koridorları: TEN-T, TRACECA, VIKING, Demir ve Deniz İpekyolu, Kalkınma Yolu, Kuzey-Güney ve IMEC (Hindistan, Ortadoğu ve Avrupa) koridorudur. Demir ve Deniz İpekyolu, Kuşak ve Yol projesi (B&RI) olarak adlandırılmakta olup demir ipek yolu veya orta koridor olarak bilinmekte ve bu koridor Türkiye üzerinden geçmektedir. Türkiye, üç kıtanın kavşak noktasında olması nedeniyle demir ipek yolunun özellikle Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Orta Doğu ülkeleri açısından lojistik üssü olabilecek konumdadır.
Demir İpek Yolu, ülkemiz açısından çok önemli bir fırsattır. Ancak bu fırsatın fayda üretmesi için ulusal lojistik koridorların da netleştirilmesi, kapasite ve kalitesinin artırılması, lojistik merkezlerin bu koridorlar üzerinde oluşturulması ve koridorun uygun lokasyonlarında deniz ve hava limanlarının konumlandırılması gerekmektedir.
Dünya ticaretinde Orta Asya’nın önemi artmaktadır. Ticaret yollarının kesişim noktasındadır. Orta Asya ülkelerinin doğal kaynaklarının dünya pazarlarına ulaştırılması bölgenin gelişmesi için önem arz etmektedir.
Zengezur Koridoru veya Nahçıvan Koridoru, Azerbaycan ve Ermenistan arasında imzalanan barış anlaşması gereğince, Azerbaycan ile parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında bağlantıyı kuracak olan koridordur. Koridor Nahcivan ve Ermenistan topraklarından geçecektir. Koridorun güvenliği ABD tarafından sağlanacaktır. Zengezur koridoru Bakü-Tiflis-Kars koridoruna göre daha kısadır. Ayrıca deniz rotalarına göre süre ve maliyet avantajı sağlayacaktır. Bu transit süre açısından son derece önemlidir. Süveyş kanalında yaşanan sorunlar de önemli faktörlerdir. Bu avantajların ürün türü bazında farklılıklar gösterebileceği de unutulmamalıdır.
Zengezur lojistik koridoru başta Türkiye, Ermenistan ve Azerbeycan olmak üzere Rusya, İran, Çin ve ABD’nin ilgi odağında olan dolayısıyla Lojistik Koridor özelliğinden daha fazla Politik Koridor özelliği taşımaktadır ve sürdürülebilirliği kolay olmayacaktır. İran koridoru, Türk dünyasını birleştiren bir “Turan Koridoru” olarak görmekte, NATO’nun bu yönde gelişeceğini öngörmekte ve kendi ülkesi üzerinden transit geçişlerin azalacağını düşünmektedir. Koridorun Ermenistan üzerinden geçmesi ve bu ülkedeki istikrarsızlıklar geçişleri etkileyebilecektir. Rusya’nın koridoru bölge ülkeleri arasında siyasi ilişkilerin normalleşmesi, huzur ve istikrarın sağlanması olarak görmekte olup bölge ülkeleri üzerinde halen etkileri bulunmaktadır. Bu nedenle koridor üzerindeki yatırımların dikkatli yapılması, gelişmelere göre dinamik davranılması, öncelikle karayolu sonra demiryolu ile bağlantının sağlanması ve aktarmanın Türkiye’de yapılması gerekmektedir.
Zengezur lojistik koridoru bölgedeki ticaret ve dolayısıyla lojistik hareketliliği artıracaktır. Ancak ABD’nin koridor üzerindeki hakimiyeti, Çin ile olan ilişkileri ve koridoru her zaman siyasi koz olarak kullanabilme olasılığı düşünülmesi gereken noktalardır. Ayrıca kara koridorları, üzerinden geçtiği ülkenin siyasi ve ekonomik durumlarından etkilenebilmektedir.