Avrupa Birliği, sürdürülebilir ve dayanıklı bir ulaşım ağı oluşturma konusunda önemli bir adım daha attı. Avrupa Konseyi, Trans-Avrupa Ulaşım Ağı (TEN-T) düzenlemelerine yönelik yeni bir yasayı kabul ederek, kıta genelinde daha iyi bağlantılar sağlayacak bir altyapının temellerini attı. Bu yeni düzenlemeler, fiziksel kesintilerin, darboğazların ve eksik bağlantıların ortadan kaldırılmasını amaçlayan kesintisiz ve yüksek kaliteli bir ulaşım ağı kurmayı hedeflemektedir.

TEN-T ağı aslında bir bakıma Avrupa’nın ulaşım stratejisinin belkemiğini oluşturmaktadır. Avrupa Birliği'nin ulaşım politikasının temel araçlarından biri olarak kabul edilen bu ağ, Avrupa çapında ekonomik, sosyal ve bölgesel uyum sağlama yolunda önemli bir rol oynamaktadır. Bu altyapı ağının geliştirilmesi, AB'nin sürdürülebilir hareketlilik hedeflerine de büyük katkı sağlamaktadır. TEN-T’nin revize edilmiş hali ise, sürdürülebilir ve dayanıklı bir ulaşım ağının oluşturulmasında belirleyici bir dönüm noktası olarak nitelendirilebilir. Bu yeni düzenlemeler aynı zamanda daha çevreci ve entegre bir ulaşım ağına doğru atılan önemli bir adım olarak görülmektedir.

Yeni yapılan düzenleme ile TEN-T ağının gelişiminin üç aşamada tamamlanması hedeflenmektedir. Çekirdek ağın 2030’a kadar tamamlanması, genişletilmiş çekirdek ağın 2040’a kadar tamamlanması ve kapsamlı ağın 2050’ye kadar tamamlanması planlanmaktadır. Bu aşamalı yaklaşım, özellikle büyük ölçekli ve sınır ötesi projeler için kritik bir öneme sahiptir. Örneğin bu kapsamda Porto - Vigo ve Budapeşte - Bükreş arasındaki yüksek hızlı demir yolu bağlantılarının 2040 yılına kadar tamamlanması öngörülmektedir.

2040 yılı ara hedefi, Avrupa’daki eksik demir yolu bağlantılarının tamamlanmasına yönelik önemli bir kilometre taşı olarak öne çıkmaktadır. Bu düzenlemeyle, örneğin Kopenhag - Hamburg arasındaki tren yolculuğu süresi 4,5 saatten 2,5 saate indirilecek, bu da bölge içinde daha hızlı ve verimli ulaşımı mümkün hale getirecektir.

Avrupa Taşımacılık Koridorları ve Demir Yolu Yük Koridorlarıyla Entegrasyonu açısında değerlendirdiğimizde ise, yeni yasayla birlikte, TEN-T’nin çekirdek ağ koridorları demiryolu yük koridorlarıyla entegre edilerek "Avrupa Taşımacılık Koridorları" olarak adlandırılan yeni bir yapıya dönüştürülecektir. Bu koridorlar, sürdürülebilir ve çok modlu yük ve yolcu taşımacılığını geliştirmek için stratejik bir önem taşımaktadır. Bu yeni yapının da Avrupa genelinde daha verimli ve çevreci taşımacılık çözümleri sunacağı öngörülmektedir.

TEN-T ağının revize edilmesiyle ilgili ilk öneri, 13 Aralık 2021'de kabul edildi. Rusya-Ukrayna savaşı sonrası değişen koşullara uyum sağlamak adına, 27 Temmuz 2022'de bu öneriye ek düzenlemeler yapıldı. TEN-T ağında yapılan yeni düzenlemelere baktığımızda, dikkat çeken bir unsur da ağın Ukrayna ve Moldova’yı kapsayacak şekilde genişletiliyor olması. Böylece bu ülkelerin Avrupa Birliği ile daha iyi bağlantı kurması sağlanmış oluyor. Diğer taraftan da Rusya ve Belarus ile olan sınır ötesi bağlantılar azaltılıyor.

TEN-T ağı, Avrupa’nın ulaşım altyapısında devrim niteliğinde değişiklikler yapmayı hedefliyor. Bu yeni düzenlemeyle, kıtada daha sürdürülebilir, entegre ve dayanıklı bir ulaşım sistemi inşa edilmesi amaçlanıyor. Yıllar içinde adım adım tamamlanacak bu projeler, Avrupa’nın ekonomik, sosyal ve çevresel geleceğinde önemli bir rol oynayacak gibi gözüküyor.

Bir diğer taraftan ticaretinin önemli bir kısmını AB ülkeleri ile yapan Türkiye için de TEN-T ağında yapılan bu yeni düzenlemeleri takip etmek, bu ağa entegre olmamızı sağlayacak demiryolu altyapısı, lokomotif – vagon araç parkı yatırımlarını planlamak ve gerekli mevzuat düzenlemelerini yapmak oldukça önemli bir konu olarak gündemimizin ilk sıralarında yer almalıdır.

Demiryolu taşımacılığı, karbon salımını azaltan çevre dostu yapısı, büyük hacimli yüklerin daha verimli ve güvenli taşınabilmesi ve sınır ötesi bağlantılarda sağladığı kesintisiz ulaşım avantajı ile geleceğin sürdürülebilir ulaşım altyapısının vazgeçilmez bir parçası olacaktır.

Nükhet Işıkoğlu