TÜRKİYE’NİN LOJİSTİK PERFORMANSINI “DOING BUSINESS 2014” RAPORU İLE ANLAMAK
[caption id="attachment_1739" align="alignleft" width="442"] Prof
[caption id="attachment_1739" align="alignleft" width="442"] Prof. Dr. Okan Tuna[/caption]2007 yılından bu yana lojistikçiler için en heyecan verici rakamları Dünya Bankası’nın iki yılda bir yayınladığı Lojistik Performans Endeksi ortaya koyuyor. Özellikle, Türkiye’de, her iki yılda bir sıralamadaki yerimizi, yükselişlerimizi ve doğal olarak da gerileyişlerimizi çok önemser aynı zamanda tartışır olduk. Bu durum, aslında, Türkiye’de lojistik sektörünün son 10 yılında yoğun bir şekilde gözlemlemeye başladığımız daha rasyonel ve daha bilimsel düşünme anlayışının da bir sonucu olarak değerlendirilebilir.2014 Yılı Lojistik Performans Endeksi'nde, Türkiye’nin 2 sıra gerileyip 160 ülke arasında 30. sırada yer alması bizleri bir hayli üzdü. Son dönemlerde, lojistikte yaptığımız çok çeşitli yatırımların ve iş modellerinin bu sonuçlara yansımamasını birçok platformda tartıştık. Lojistikte alınacak daha çok yolumuz var diye de önemli çıkarımlar yaptık. Ancak, Lojistik Endeksi’nin tek başına değerlendirilmesi bütünü görme ve ileride bize yol gösterme açısından önemli sakıncalar arz etmekte. Bu endeksin anlaşılmasında başka bir takım araştırmaların da devreye girmesi ve okumanın bu anlamda yapılması daha sağlıklı olacaktır diye düşünmekteyim. Bu amaçla, bu yazıda Lojistik Performans Endeksi'ni yine Dünya Bankası’nın yapmış olduğu “Doing Business 2014”raporundaki bazı verilerle karşılaştırıp yorumlamaya çalışacağım. Gelecek yazıda ise, bu karşılaştırmayı, Beykoz Lojistik Meslek Yüksekokulu tarafından her 3 ayda bir gerçekleştirilen “Lojistik Sektöründe Eğilimler” raporundan çıkan verilerle gerçekleştireceğim.DOING BUSINESS 2014 RAPORU: GENEL ÇERÇEVESİ VE YÖNTEMİ “Doing Business 2014” raporu Dünya Bankası tarafından yayınlanan ve ağırlıkla KOBİ’lere yönelik iş yapma süreçlerini ve mevzuat yapılarını ülkeler bazında analiz etmeye yönelik bir rapor. Süreklilik arz eden bu rapor, dünya üzerindeki 189 ülkenin 10 farklı kategoride iş yapma süreçlerini ele alıyor ve raporluyor. 10 farklı kategori, iş kurma süreci, vergi ödemeleri, kredi kolaylığı, dış ticaret v.b. alt başlıkları içermekte. Türkiye, “Doing Business 2014” raporuna göre, genel değerlendirme kategorisi olan “iş yapma kolaylığı” açısından 189 ülke arasında 69. sırada yer almakta (Bkz. www.doingbusiness.org).Bu yazıda, söz konusu 10 kategoriden, lojistik anlamında doğrudan etkileşim içinde olduğunu düşündüğümüz “dış ticaret” alt kategorisi kapsamındaki süreçleri ele almaya ve bu değişkenleri Lojistik Performans 2014 endeksinde ilk üç sırada yer alan Almanya, Hollanda ve Belçika ile karşılaştırmaya çalışacağız.Değerlendirmeye geçmeden önce, raporun “Dış Ticaret Süreçlerine” ilişkin veri toplama yönteminin nasıl olduğunu ortaya koymakta fayda olacağını düşünmekteyim. Yöntem, gümrük vergileri dışındaki standart bir denizyolu ulaştırması temel alınarak süre ve maliyet hesaplamasına dayanmaktadır. Dış ticaret süreçlerindeki gerekli her resmi prosedürü tamamlamak için gereken süre ve maliyetler kapsam içerisindedir. Ancak, deniz taşımacılığı süresi ve maliyeti, ülkeden ülkeye mesafelerin farklılıkları nedeniyle değişkenlik göstereceğinden, kapsam dışına alınmıştır. Diğer taraftan, ödemelerin akreditif ile gerçekleştirildikleri varsayılmaktadır.DOING BUSINESS 2014 RAPORU VE TÜRKİYE’NİN DIŞ TİCARET SÜREÇLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Türkiye’yi, Lojistik Endeksi’ndeki ilk 3 ülke ile karşılaştıran “dış ticaret süreçlerine” ilişkin değişkenler ihracat ve ithalat başlıkları altında Tabloda yer almaktadır. Türkiye ihracat süreçleri kapsamında ilgili prosedürleri 13 günde tamamlarken bu değer ithalat süreçlerinde 14 güne kadar çıkabilmektedir. Hem ihracat hem de ithalat boyutunda ele aldığımızda Türkiye’nin önemli bir süreyi dokümanların hazırlanması sürecine harcadığını rahatlıkla görebiliyoruz. İhracatta 6, ithalatta ise 14 gün gibi bir sürenin Türkiye’nin lojistik performansına da önemli derecede etkileyen bir unsur olduğunun altını çizmekte fayda olacağını düşünmekteyim. Gümrükleme ve teknik kontrol sürecindeki süre de hesaba katıldığında, Türkiye’nin önünde yapacak çok işi olduğunu ortaya koymaktadır.Özellikle, Türkiye’nin ihracat anlamında dokümantasyon süresini kısaltması, toplam maliyet anlamında çok da kötü olmayan performansını daha da iyi duruma getirebilecek ve fiyat konusunda önemli bir rekabetçi üstünlük yaratabilecektir.TÜRKİYE’NİN DIŞ TİCARET SÜREÇLERİNİN LOJİSTİK PERFORMANS ENDEKSİNDEKİ İLK 3 ÜLKE İLE KARŞILAŞTIRILMASIİHRACAT ALMANYAHOLLANDABELÇİKATÜRKİYESüreçler Süre (gün)Maliyet ($)Süre (gün)Maliyet ($)Süre (gün)Maliyet ($)Süre (gün)Maliyet ($)Dokümanların Hazırlanması4175416031906220Gümrükleme ve Teknik Kontrol13019011002200Liman ve terminal elleçleme2250126023003270İç taşıma ve elleçleme2450141536502300Toplam 990579259124013990İTHALAT ALMANYAHOLLANDABELÇİKATÜRKİYESüreçler Süre (gün)Maliyet ($)Süre (gün)Maliyet ($)Süre (gün)Maliyet ($)Süre (gün)Maliyet ($)Dokümanların Hazırlanması3185322042708280Gümrükleme ve Teknik Kontrol15519011002200Liman ve terminal elleçleme1250125023003355İç taşıma ve elleçleme2450141517301400Toplam 7940697581400141235Kaynak:www.doingbusiness.org sitesinde yer alan verilerden yararlanılarak oluşturulmuştur.Diğer geliştirilmesi gereken alan, liman ve terminal elleçleme olarak tespit edilmiştir. Süre anlamında, söz konusu üç ülkeden kötü performans sergileyen Türkiye, maliyetler anlamında da rekabetçi bir durum ortaya koyamamaktadır. Türkiye’de limanların henüz gelişme aşamasında olması ve ana liman diye tabir ettiğimiz ölçek ekonomilerinden faydalanan limanların yokluğu bunun en önemli nedenlerinden biri olarak değerlendirilebilir.Diğer taraftan, ihracat ve ithalat boyutunda, iç taşıma ve elleçleme performansımızın iyi olduğunu ve maliyetler anlamında da her üç ülkeden de daha rekabetçi değerlere sahip olduğumuz gerçeği de çok açık bir şekilde gözlenmektedir. Bu durum, Türkiye’nin son on yılında yapmış olduğu yatırımların somut bir yansıması olarak da değerlendirilmelidir. Rekabetçi maliyetler, her ne kadar, dış ticaretçiler için önemli bir unsur olarak değerlendirilse de, lojistik işletmelerinin, maliyet baskısı altında kalmalarını ve iş yapma şekillerini önemli derecede etkilemektedir.SON SÖZDoing Business 2014 çalışması, Türkiye’nin iş yapma şekli ile ilgili olarak bize somut değerler vermekte ve bunu diğer ülkeler ile karşılaştırma olanağı sağlayabilmektedir. Eğer, bu tür rakamları iyi anlar ve bunlara bağlı doğru analizler yapabilirsek arzu ettiğimiz hedeflere daha rahat ve hızlı varabiliriz.Prof.Dr. Okan Tuna – Beykoz Lojistik Meslek Yüksekokulu