Önceki yazımızda koronavirüs’ün dünya gündeminin bir numaralı maddesi olduğunu belirtmiştik. Maalesef, COVID-19 salgını dünya gündeminin bir numaralı maddesi olmaya devam ediyor. Hastalığın tırmanma eğrileri aşağıya düştü, ancak salgına uğrayan ülkelerde açılmanın bildiğimiz “normal açılma” değil, “yeni normal açılma” olacağını tüm dünya hükümetleri ilan ediyor. 

Doğal olarak, tüm dünyada ekonomiler daralıyor, işsizlik artıyor ve yeni toplumsal olaylar ile karşı karşıya kalınıyor. Türkiye’de de ithalatın azaltılması ve ihracatın teşvik edilmesi için çaba sarf ediliyor. İthalatı azaltmak için neredeyse her hafta yeni eşya grupları için ilave gümrük vergisi getiren veya mevcut oranları yükselten kararnameler yayımlamaya başladı. 

Bu dönemde tarihleri itibarıyla, lojistik ve dış ticaret operasyonlarını düzenleyen şu önlemler devreye girdi:

-03.04.2020: Kapıkule Gümrük Müdürlüğü haricindeki diğer gümrük idarelerinden ilaç, tıbbi malzeme ve cihazlar ile frigorifik araçlarla taşınan bozulabilir gıda maddeleri hariç diğer eşyanın 07.04.2020 kadar Habur Gümrük Müdürlüğü’ne sevkine izin verilmemesi yönünde düzenleme yapıldı.

-08.04.2020: Bu tarihten itibaren ikinci bir talimata kadar Nahvivan’a “muz” çıkışına izin verilmemesi “yumurta” ve “sığır eti”nin sadece Nahcivan’a satışı yapılanlara izin verilmesi yönünde düzenleme yapıldı.

-08.4.2020: Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından yayımlanan “Tıbbi Tanı Kitlerinin İthaline ilişkin Tebliğ” ile insanlar için kullanılan covid-19 tıbbi tanı kitlerinin serbest dolaşıma giriş ve geçici ithalatına uygunluk onayı getirildi. Yani bu kitleri devlet kuruluşları dışında bir kişi ithal etmek istiyorsa anılan kurumun uygunluk onayından sonra ithalat gerçekleştirebilecek.

-09.04.2020: Ticaret Bakanlığı taahhüt hesabı henüz kapatılmamış hariçte işleme izin belgeleri ile hariçte işleme izinleri için bir ay içinde müracaat edilmesi halinde, ilave süre talebinin uygun görüldüğü tarihten itibaren başlamak üzere 6 ay kadar ek süre verileceğini bildirdi.

-15.04.2020: İçişleri Bakanlığı bir genelge ile Türkiye’den transit geçecek şoförler, Türkiye’ye giriş yapacak Türk uyruklu ve yabancı uyruklu şoförler ile Türkiye’den çıkış yapacak şoförlerin uyması gereken kuralları açıkladı. 14 günlük karantina süresi belli koşullarda gevşetildi. Ayrıca RO-RO gemileri ile sadece römork ve konteyner taşınabileceği belirtildi.

-11.04.2020: Tıbbi maske yapımında kullanılan “imperteks kumaş” için İlave Gümrük Vergisi 0 oranında uygulanmak üzere, 31.12.2020 tarihine kadar 3 GTİP açılımı için ayrı ayrı 5 milyon m²’lik “tarife kontenjanı” açıldı.

-14.04.2020: Ticaret Bakanlığı Covid-19 salgını sebebiyle, ihracat desteklerinden faydalanan firmaların 30.06.2020 tarihine kadar başvuru ve eksiklik tamamlamaları için iletecekleri belgelerde Ticaret Müşavirliği onayı aranmayacağını duyurdu.

-14.04.2020: Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, RO-ROI veya RO-LA ile gelecek ve gidecek çekicisiz yabancı plakalı römork veya yarı-römorklardan, ikinci bir talimata kadar geçici olarak geçiş veya UBAK belgesi aranmayacağını duyurdu.

-16.04.2020: 15 Aralık 2019 – 31 Ocak 2020 tarihleri arasında düzenlenen ve henüz kullanılmamış olan TIR Karnesi geçerlik sürelerinin 120 gün üzerine 90 gün eklenerek uzatılmasına karar verildiği belirtildi.

-16.04.2020: Gümrükler Genel Müdürlüğü, Antrepo sahasına getirilen eşya için 2 gün olan antrepo beyannamesinin verilme süresinin 5 güne çıkarıldığını duyurdu.

-16.04.2020: Gümrükler Genel Müdürlüğü, geçici ithalat rejimi, hariçte işleme rejimi ve geçici ihracatta ayniyat tespiti işlemlerinde, ikinci bir talimata kadar, eşyanın tamamının fiziki kontrolü gerektiren zorunlu durumlar dışında sadece ayniyat tespiti için kırmızı hatta yönlendirme yapılmaması; ayniyat tespit işlemlerinin fatura bilgileri, fotoğraf, seri no vb. belge ve bilgiler dikkate alınarak gerçekleştirilmesi yönünde gümrük idarelerini talimatlandırdı.

-17.04.2020: Gümrük laboratuvarları veya akredite laboratuvar tahlil raporlarının 1 yıl olan geçerlilik süresi otomatik olarak 6 ay daha uzatıldı.

-20.04.2020: Gümrük Beyannamelerinde düzeltme taleplerinin ve işlemlerinin e-dilekçe olarak elektronik ortamda yapılması, kağıt ortamında belge sunulmasına veya yükümlünün idareye bizzat gelmesine gerek bulunmadığı bildirildi.

Şüphesiz ki, bu yazıya sığamayacak kadar “COVID-19 Dönemi”ne ilişkin ayrıntılı düzenlemeler var. Fikir vermesi açısından sıraladığım bu önlemleri bir arada değerlendirdiğimizde şöyle bir tablo ile karşı karşıya kalıyoruz: Ülkeler içine kapanıyor; devlet kuruluşları iş takip edenlerle mümkün olduğunca fiziki teması kesiyor; elektronik işlemler ağırlık kazanıyor; dünya ekonomisi küçülüyor; dış ticaret daralıyor ve buna bağlı olarak uluslararası taşımacılık hacmi daralıyor; lojistik sektörünün milli gelire katkısı düşüyor.

Cahit Soysal (cahit.soysal@gmail.com)