Karbon ayak izinin düşürülmesi, son dönemlerin en önemli konularından biri olarak karşımıza çıkıyor. Uluslararası örgütlerin bu konuyu önemsemesi ve yasal düzenlemelerin hem global hem de yerel anlamda kendini göstermesiyle birlikte, karbon ayak izi konusunda alınan önlemler, işletmeler için önemli bir iş sürecinin parçası haline geldi.

Lojistik sektörü, tartışmasız karbon ayak izinin önemli sorumlularından biri. ShipsGo’nun GLEC sertifikalı emisyon hesaplama metodolojisi ile ölçtüğümüzde; örneğin, İzmir'den Hamburg'a giden bir TIR, yaklaşık 1929.6 kilogram CO2e (karbondioksit eşdeğeri) emisyonu üretirken, 1 TEU konteyner 580 kilogram CO2e üretmektedir. Bu değerler araç tipine ve hızına göre farklılık gösterse de, tablonun ne kadar büyük olduğunu ortaya koyuyor. 1 TEU için 580 kg CO2e, küçük bir miktar gibi görünse de, bu miktar bir yıl içinde birçok bireyin veya küçük ölçekli bir işletmenin günlük faaliyetlerinden kaynaklanan emisyonlarla birleştiğinde önemli bir etkiye dönüşebilir. Bu değer; atmosferdeki sera gazı konsantrasyonunu artırarak küresel ısınmaya katkıda bulunur. Küresel ısınma, dünya genelinde sıcaklıkların yükselmesine ve iklim değişikliğine neden olur. Bu, buzulların erimesi, deniz seviyelerinin yükselmesi, aşırı hava olaylarının (örneğin kasırgalar, seller, kuraklıklar) artması gibi çevresel felaketlere yol açar. Hava kalitesinin düşmesi ve sıcaklıkların artması, insan sağlığı üzerinde de doğrudan ve dolaylı etkilere sahiptir. Daha fazla CO2 ve diğer sera gazlarının atmosferde birikmesi, solunum yolu hastalıklarının artmasına, sıcak hava dalgalarının insan sağlığını tehdit etmesine ve su kaynaklarının kirlenmesine neden olabilir.

Birleşmiş Milletler tarafından tanımlanan 2050 yılı sıfır emisyon hedefi her ne kadar gerçekçi gözükmese de, işletmeler artık stratejilerinde “karbon ayak izi hesaplama ve azaltma” konusunda faaliyetlere yer vermeye başlayarak daha şeffaf bir yapı içerisinde bu konuyu ele alıyorlar. Lojistik işletmelerinin karbon ayak izini azaltmak için kullandıkları yöntemler çeşitlilik gösteriyor. Bunların en başında elektrikli araç dönüşümü yer almakta. Bunun dışında, emisyonu azaltacak optimizasyonların kullanılması, ağaç dikilmesi ve karbon offsetleme gibi yöntemler de kullanılmaktadır.

Karbon Offsetleme Nedir?

Karbon offsetleme, bir kişi, kurum veya şirketin faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan karbon emisyonlarını dengelemek amacıyla çevreye fayda sağlayan projelere yatırım yapmasıdır. Bu projeler, atmosferdeki karbon dioksit (CO2) miktarını azaltmayı veya dengelemeyi amaçlar. Karbon offsetleme projeleri, ağaç dikme projeleri, yenilenebilir enerji projeleri (güneş, rüzgar enerjisi gibi), enerji verimliliği artırıcı projeler ve karbon yakalama ve depolama teknolojilerini içerir.

Karbon Offsetting Sertifikasyon Kuruluşları

Karbon offsetleme projeleri, uluslararası kabul görmüş sertifikasyon kuruluşları tarafından onaylanmalı ve izlenmelidir. Bu kuruluşlar, projelerin belirli standartlara uygun olduğunu ve taahhüt edilen çevresel faydaları sağladığını garanti eder. İşte en bilinen sertifikasyon kuruluşları ve standartları:

Verified Carbon Standard (VCS):

-Verified Carbon Standard (VCS), dünya çapında en yaygın kullanılan karbon offsetleme sertifikasyon standardıdır. VCS, projelerin karbon emisyonlarını azaltma veya dengeleme taahhütlerini doğrular ve bu projelerin etkilerini izler.

-VCS projeleri, orman koruma, yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve karbon yakalama gibi çeşitli alanlarda olabilir. Projeler, bağımsız üçüncü taraflarca doğrulanır ve izlenir.

Gold Standard:

-Gold Standard, çevresel ve sosyal faydaları birleştiren yüksek kalite standartlarına sahip karbon offsetleme projelerini sertifikalandırır. Bu standart, karbon emisyonlarını azaltmanın yanı sıra, yerel topluluklara sosyal ve ekonomik faydalar sağlamayı hedefler.

-Gold Standard projeleri, enerji verimliliği, yenilenebilir enerji, atık yönetimi ve orman koruma gibi çeşitli alanlarda olabilir. Projeler, bağımsız doğrulayıcılar tarafından değerlendirilir ve izlenir.

Climate Action Reserve (CAR):

-Climate Action Reserve (CAR), Kuzey Amerika'da yaygın olarak kullanılan bir karbon offsetleme sertifikasyon standardıdır. CAR, projelerin karbon emisyonlarını azaltma taahhütlerini doğrular ve izler.

-CAR projeleri, orman koruma, enerji verimliliği, yenilenebilir enerji ve tarım gibi çeşitli alanlarda olabilir. Projeler, bağımsız doğrulayıcılar tarafından değerlendirilir ve izlenir.

American Carbon Registry (ACR):

-American Carbon Registry (ACR), Amerika Birleşik Devletleri'nde kullanılan bir karbon offsetleme sertifikasyon standardıdır. ACR, projelerin karbon emisyonlarını azaltma taahhütlerini doğrular ve izler.

-ACR projeleri, orman koruma, enerji verimliliği, yenilenebilir enerji ve tarım gibi çeşitli alanlarda olabilir. Projeler, bağımsız doğrulayıcılar tarafından değerlendirilir ve izlenir.

Clean Development Mechanism (CDM):

-Clean Development Mechanism (CDM), Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) kapsamında geliştirilmiş bir mekanizmadır. CDM, gelişmekte olan ülkelerde karbon emisyonlarını azaltan projeleri sertifikalandırır ve izler.CDM projeleri, yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, atık yönetimi ve orman koruma gibi çeşitli alanlarda olabilir. Projeler, bağımsız doğrulayıcılar tarafından değerlendirilir ve izlenir.

Lojistik İşletmelerinden Örnekler

UPS, karbon nötr sevkiyat hizmeti sunarak müşterilerine karbon emisyonlarını dengeleme imkanı tanımaktadır. Bu hizmet, UPS'in karbon offsetleme projelerine yatırım yaparak emisyonları dengelemesini sağlar. UPS, enerji verimliliği artırıcı projeler ve yenilenebilir enerji projelerine yatırım yapmaktadır.

Kerry Logistics, karbon offsetleme politikası oluşturmuş ve bunu tüm paydaşları ile şeffaf bir şekilde paylaşarak yerine getirmektedir. FedEx de, EarthSmart programı ile karbon emisyonlarını azaltmak için çeşitli projeler yürütmektedir. Bu projeler arasında enerji verimliliği artırıcı önlemler ve yenilenebilir enerji kullanımı bulunmaktadır. FedEx, karbon emisyonlarını dengelemek için sertifikalı karbon offsetleme projelerine yatırım yapmaktadır.

Sonuç

Sonuç olarak, lojistik işletmelerinin azaltmakta başarılı olamadığı emisyonlar için sertifikalı ve şeffaf karbon offsetleme projelerine destek olmaları, sıfır emisyon hedefine katkıda bulunacak hem de işletmelerin kurumsal imajlarını artıracak bir yöntem olacaktır.

Prof. Dr. Okan TUNA

ShipsGo, Kurucu Ortak

(okan.tuna@shipsgo.com)