İstanbul Ticaret Üniversitesi Sanayi Politikaları ve Teknoloji Yönetimi (SAPTEY) Ana Bilim Dalı (ABD) Başkanı Doç.Dr. Sabri Öz ve Prof. Dr. Mehmet Tanyaş tarafından “Lojistiğin Geleceği” isimli kitap yayınlandı. Lojistiği gelecekte nelerin beklediğini ve nasıl olacağını hepimiz merak ediyoruz. Lojistiğin gelecekte nasıl olacağı ile ilgili sektördeki insanların önemli bir kısmı öngörüde bulunabilir. Doç.Dr. Sabri Öz ve Prof. Dr. Mehmet Tanyaş bu konuyu kitap haline getirerek önemli bir çalışma ortaya koydu. Peki bu çalışma nasıl ortaya çıktı ve gerçekten lojistik sektörü gelecekte nasıl olacak? Yeşil Lojistikçiler olarak İstanbul Ticaret Üniversitesi SAPTEY ABD Başkanı Doç.Dr. Sabri Öz’e sorular yönelttik. İşte Doç.Dr. Sabri Öz’ün sorularımıza verdiği cevaplar:

LOJİSTİĞİN GELECEĞİ KİTABI NASIL DOĞDU?

Öncelikle “Lojistiğin Geleceği” kitabınız hakkında kısaca bilgi verir misiniz?

Lojistiğin Geleceği, teknolojik ve dijital dönüşümün yaşanmak olduğu 21 asrın ilk çeyreğinin sonlarında, sektör olarak önemli değişim ve dönüşümlere gebe olduğu bilim dünyası tarafından kabul edilen bir gerçektir. Her sektörde olduğu gibi, bu sektör de değişim ve dönüşümden nasibini almaktadır. Bu minvalde, geleceğe dair lojistiğin nasıl şekilleneceğini dert edinen bir grup akademisyen ile “Lojistiğin Geleceği” adlı eseri hazırlama fikri ortaya atılmıştır.

Çalışma 12 bölümden ibaret olup, kısmen İngilizce kısmen de Türkçe bölümler yazılmıştır. Prof. Dr. Mehmet Tanyaş hocamızın mihmandarlığında, eserin editörlüğü tarafımdan destekleniş ve uluslararası yayınevi hüviyetinde olan Hiperyayın tarafından da yayımlanmıştır. Kitap 415 sayfadan ibarettir. Çalışmalar arasında dijital dönüşümün bileşenlerini lojistik sektörü ile değerlendirmek önemli bir kabul şartı olmuş ve Ocak 2025’de yayın tamamlanmıştır.

PANDEMİDE YAŞANAN TEDARİK ZİNCİRİ PROBLEMLERİ VE 6 ŞUBAT DEPREMİ

Ne zaman bu kitabı yazmaya karar verdiniz?

Lojistiğin Geleceği kitabının esasen uzun zamandır düşüncesi vardı. Özellikle pandemi döneminde yaşanan tedarik zinciri problemleri, yaşadığımız 6 Şubat Depremi üzerine yaşanan afet lojistiği sorunsalları ve üniversitelerimizde tekno-lojistiğe olan ilgi ile yazılmakta olan tezler, projeler bizi böyle bir eseri yazmaya motive eden güçler oldu.

PROF. DR. MEHMET TANYAŞ’IN KİTABIN OLUŞUMDA VERDİĞİ KATKI

Kitabı yazarken Prof. Dr. Mehmet Tanyaş ile nasıl bir iş bölümü yaptınız?

Kıymetli hocam, Lojistiğin ülkemizdeki üstadı, bize gösterdiği yön ve uygulama örnekleri ile her daim ilham kaynağımız olmuştur. Prof. Dr. Mehmet Tanyaş hocamız ile hem bölümlerin oluşumu, dizilimi, hem de gelen bölüm yazıların uygunluğu, editörlüğü konusunda işbirliği içerisinde görev yaptık. Bu çalışma benim açımdan oldukça keyifli bir dönem ve onur duyacağım bir anıların birikimi şeklinde geçti.

“TEKNOLOJİYİ TAKİP EDEN REKABET AVANTAJINI KORUR”

Sizce lojistik sektörünü gelecekte neler bekliyor?

Teknolojiyi takip eden rekabet avantajını korur. Çok net. Çalışmalar bunu açıkça gösteriyor. Ülkeler nezdinde de meselenin desteklenmesi, konuya ilişkin yatırımlara öncülük edilmesi ve destek paketlerinin ilgili kurumlarca kolaylaştırılması gibi önemli meslekler kamu boyutunda dikkate değer bulgulardır. Aynı zamanda, akademik olarak yeni nesil teknolojilerin elektrikli araçlardan hidrojen enerjisi yakıtlarına, karbon ayak izinden lojistik katmanlarının etkinliğine ve insan odaklı iş sağlığı ve güvenliği gibi hususların çok daha fazla işlenmesi gerektiğinin altını çizmek gerekir. Akademi kamu sanayi işbirliğinin, sözde değil, uygulamada vücut bulabilmesi açısından medya ve sivil toplum kuruluşları ile de birlikte ele alınması gerektiğinin önemi anlaşılmaktadır.

“KONVANSİYONEL LOJİSTİK ANLAYIŞINDA HALEN ÇÖZÜLEMEYEN SORUNLAR DEVAM ETMEKTEDİR”

Türkiye lojistik sektörü geleceğe hazır mı? Hazır değilse neler yapmalı ki hazır olsun?

Türkiye’de lojistiğin her aşamasında ve esasen tüm kurumlar nezdinde, reel sektör nezdinde dijitalleşmeye olan ilgi gün geçtikçe artmaktadır. Lakin, özellikle uygulama sahalarında belirsizlikler, dijitalleşmenin tam anlaşılmamış olması, konvansiyonel lojistik anlayışında halen çözülemeyen sorunlar devam etmektedir. Evvelce de ifade ettiğim gibi, akademi kamu sanayi ve hatta sivil toplum kuruluşlar ve medya birlikte hareket ederek, gelişmiş insan kaynaklarını etkin kullanmaya ürün ve hizmetlerde etkin kaynak yönetimine ve bilhassa mavi yakaların (kamu ve “patron” şirketlerinde yöneticilerin) bakış açıların değiştirilmesine ihtiyaç vardır.

LOJİSTİK SEKTÖRÜNÜ BELİRLEYEN TEMEL UNSARLAR

Dünyada lojistik sektörüne yön veren unsurlar nelerdir? Bu unsur gelecekte değişecek mi?

Lojistik sektörünü belirleyen temel unsurları ifade ederken, kitabımızda geçen bilgiler doğrultusunda madde madde yazmak isterim:

Teknoloji ve Dijitalleşme: Yapay zeka (AI), büyük veri analitiği, IoT (Nesnelerin İnterneti), otonom araçlar ve Blokzinciri gibi teknolojiler lojistik süreçleri kökten değiştiriyor. Özellikle üretken yapay zeka ile optimizasyon süreçleri ve tedarik zinciri yönetimi daha verimli hale geliyor.

Sürdürülebilirlik ve Yeşil Lojistik: Karbon emisyonlarını azaltma hedefleri, döngüsel ekonomi uygulamaları, elektrikli ve hidrojenle çalışan araçlar, çevre dostu ambalaj çözümleri gibi unsurlar sektörde büyük dönüşüm sağlıyor. Avrupa Yeşil Mutabakatı gibi regülasyonlar bu dönüşümü hızlandırıyor.

Jeopolitik ve Ekonomik Faktörler: Küresel ticaret savaşları, bölgesel çatışmalar, enerji fiyatları, küresel tedarik zinciri krizleri ve pandemi sonrası ekonomik toparlanma lojistik akışlarını doğrudan etkiliyor.

E-ticaretin Yükselişi: Amazon, Alibaba gibi devlerin öncülüğünde, hızlı teslimat ve mikro-lojistik çözümleri büyük önem kazandı. Aynı gün veya saatler içinde teslimat beklentisi, depo ve lojistik ağlarının yeniden şekillenmesine yol açıyor.

İnsan Kaynağı ve Robotik Otomasyon: Nitelikli iş gücüne olan ihtiyaç devam ederken, depolarda ve taşımacılıkta otonom sistemlerin kullanımı artıyor. İnsan-robot iş birliği, lojistik süreçlerin verimliliğini artırıyor.

Gelecekte bu unsurların çoğu geçerliliğini koruyacak ancak teknoloji, sürdürülebilirlik ve jeopolitik faktörler çok daha belirleyici hale gelecek. Özellikle yapay zeka destekli akıllı lojistik ağları, otonom araçlar ve hidrojen yakıtlı taşımacılık sistemleri sektörün yönünü belirleyecek.

“GELECEKTE, HIZ, VERİMLİLİK VE ÇEVRE DOSTU ÇÖZÜMLER ÖNCELİKLİ OLACAK”

Lojistik sektörünün geleceği ile ilgili başka eklemek istediğiniz önemli konu ya da konular var mı?

Evet, lojistiğin geleceğiyle ilgili birkaç kritik noktayı eklemek gerekiyor:

Metaverse ve Dijital İkiz Teknolojileri: Lojistik süreçlerin sanal ortamda simüle edilerek gerçek zamanlı optimizasyon yapılmasını sağlayan dijital ikizler giderek yaygınlaşıyor. Gelecekte metaverse destekli lojistik yönetimi, tedarik zinciri analizlerinde devrim yaratacak.

Otonom Lojistik Ekosistemleri: Drone taşımcılığı, sürücüsüz kamyonlar ve otonom gemiler lojistik sektöründe yeni bir çağ başlatacak. Elon Musk’ın Tesla Semi gibi projeleri bu dönüşümün başlangıcı.

Hyperloop ve Alternatif Taşıma Sistemleri: Elon Musk’ın Hyperloop projesi gibi ultra hızlı taşıma sistemleri, kara taşımacılığında büyük değişim yaratabilir. Ayrıca deniz ve hava taşımacılığında hidrojen yakıtlı çözümler ön plana çıkacak.

Tedarik Zinciri Esnekliği: Pandemi sonrası en büyük derslerden biri, çoklu tedarikçi modelleri ve bölgesel üretim merkezlerinin önemiydi. Küresel tedarik zincirleri yerine bölgesel ağların güçlendirilmesi bekleniyor.

Kripto ve Blokzinciri ile Akıllı Kontratlar: Akıllı kontratlar sayesinde lojistik işlemleri daha güvenilir ve hızlı hale gelecek. Özellikle deniz taşımacılığında Blokzinciri tabanlı çözümler büyük dönüşüm sağlayabilir.

Uzay Lojistiği: NASA ve SpaceX gibi kuruluşlar, uzay lojistiği kavramını artık daha ciddi şekilde ele alıyor. Uzay madenciliği ve Ay/Mars lojistiği gibi konular önümüzdeki 20-30 yıl içinde daha fazla gündeme gelecek.

Özetle, lojistik sektörü yapay zeka, sürdürülebilirlik ve otonom sistemler ile yeniden şekillenecek. Gelecekte, hız, verimlilik ve çevre dostu çözümler öncelikli olacak. Eserin bu anlamda hem kamu, hem reel sektör hem de akademik camiada tüm okurlarına fayda sağlamasını temenni ediyor, bu fırsatı tanıdığınız için de sizlere teşekkür ediyorum.