BREXIT sürecini yaşayan İngiltere bir “Taşımacılar El Kitabı” yayımladı. Kitapta İngiltere’ye giriş ve çıkışlarda nakliyecilerden aranacak belgeler ve yapılacak işlemlere yer verildi. Yaklaşık 40 sayfalık metni okudukça keyiflendim dersem yalan olmaz.

El kitabını okuyan AB üyesi ülkelerin taşıma operatörlerinin sıkıntıya girecekleri ve bu kadar kısa sürede kendilerini yeni sürece nasıl hazırlayacaklarını planlamak zorunda kalacakları kesin. Ancak, Türk nakliyeciler için böyle bir durum söz konusu değil. Okuduğum her paragrafta “Türk nakliyecisi zaten bunu yapmak zorunda” demeden edemedim. Demek ki bizim taşıma operatörlerinin çektiği sıkıntıları şimdi İngiltere’ye yük taşıyan AB üyesi ülkelerin nakliyecileri de çekmeye başlayacak. Bunun en azından İngiltere’ye yapılan taşımalarda haksız rekabeti bir ölçüde azaltacağı kesin.

AB ve İngiltere arasında belli başlı limanlarda, gümrük ve transit düzenlemeleri, TIR karnesiyle gerçekleşen taşımalarda yaşanacak artışı karşılayabilecek düzeyde hazır edilmek durumunda. Dover ve Eurotunnel limanlarına uzanan yollar olmak üzere, karayolu trafiğinin düzen altına alınması ve sürücülere yönelik tesisler ile ilgili kapsamlı planlamalar yapılmak zorunda. 1 Ocak itibarıyla AB-İngiltere sınırlarında uzun kuyruklar oluşması beklenmekte. Sınır geçişlerinde özellikle taze gıda taşımalarına öncelik verileceği anlaşılıyor.

Bu yazıda sadece İngiltere’ye giriş için taşıma operatörlerinden beklenenlere değineceğiz.

• Tüm BK sürücülerinin çalışmaya devam edebilmek için bir Sürücü Profesyonel Yeterlilik Sertifikası’na (Certificate of Professional Competence - CPC) sahip olması gerekecektir. Bir başka anlatımla, AB üyesi ülkelerde yerleşik nakliyeciler adına İngiltere’ye taşıma yapan ve İngiliz vatandaşı olmayan sürücüler Birleşik Krallık PCS’si temin etmek durumundadır. AB üyeliğinin bir gereği olarak, taraflar arasında “işgücünün serbest dolaşımı” sona ereceğinden, İngiltere’de kabotaj yükü taşıyacak sürücülerin İngiltere’den “Sürücü yeterlilik Sertifikası” (SRC) almak durumda olacaktır. Oysa Türk pasaportlu sürücü zaten AB ülkelerinde ülke içi taşıma yapamıyor, sadece transit yükleri ülkeye boşaltabiliyor ve bulursa dönüş yükü alabiliyordu. Keza, bir İngiliz sürücü de AB ve EFTA ülkelerinde taşıma yapabilmesi için uluslararası sürücü belgesine (international driving permit - IDP) sahip olması gerekecek.
• AB, EFTA ve İsviçre vatandaşlarının, 1 Ekim 2021’den sonra Birleşik Krallığa girmek için pasaport kullanmaları gerekecektir. Bu durum, hakları, birlikten ayrılma anlaşmalarınca korunan, AB’de Yerleşim Programı ve bir AB ülkesinde yaşarken diğer bir AB ülkesinde çalışanlar dahil AB, EFTA ve İsviçre vatandaşları için geçerli olmayacaktır. Bu kişiler, ulusal kimlik kartlarını en az 31 Aralık 2025 tarihine dek seyahat için kullanabilecektir. Türk pasaportu taşıyan sürücülerimiz için değişen bir husus olmadığı görülmektedir. Zaten sürücülerimiz pasaportsuz ve schengen vizesi olmadan AB ülkelerine, bu arada İngilteye’ye giremiyorlardı. Bundan sonra AB vatandaşı sürücüler pasaport peşinde koşturacak.
• AB’ye veya AB içerisinden seyahat eden BK nakliyecileri için, 1 Ocak 2021’den itibaren bazı yolculuklar için bir European Conference of Ministers of Transport (ECMT) (UBAK) izni gerekecektir. Türk nakliyeciler zaten UBAK ya da ikili yol geçiş belgeleri olmadan AB yollarında seyahat edemiyordu. Bu nedenle, bizim açımızdan yeni bir ek yükümlülük sözkonusu değil.
• Sürücülerin, plakaları AB logosunun altında GB (Great Britain – Büyük Britanya) ibaresi yer alsa bile, araçlarının ve treylerlerinin arka tarafında bir GB çıkarması bulundurmaları gerekmektedir. Bu da AB üyesi ülkelerdeki taşıma operatörlerini ilgilendiriyor. Türk plakalı araçlar zaten treylerlerin arkasına GB çıkartması yapıştırıyordu.
• AB operatörleri, yer aldıkları kendi ülkelerince belgelendirilmeli ve “Community Licence”ın bir kopyasını daima taşımalıdırlar. 1 Ocak 2021’den itibaren Birleşik Krallıkta çalışmak için yapılan ayarlamalar, devam eden görüşmelere bağlıdır. Türk operatörleri zaten Türkiye Ulaştırma Bakanlığı’nın verdiği yetki belgesine istinaden uluslararası taşımacılık yapıyordu. Bu yönden de Türk nakliyecisi için yeni bir yükümlülük sözkonusu değil.
• Nakliye şirketi, sürücüsünün gerekli tüm gümrük bilgileri ve belgeleri ve diğer kağıtlara sahip olduğundan emin olmalıdır. Nakliye şirketi, aynı zamanda sürücülerinin yolculuğun hangi aşamasında hangi belgeleri sunması gerektiğini bildiğinden emin olmalıdır. Bunlara yolda kalkış öncesi denetlemeler, sınırdan geçmeye hazır olduğunu gösteren kontroller, liman veya tren terminallerinde kontroller gümrük noktalarında kontrollere ilişkin belgeleri bulundurmak zorunda olacaktır. Bu da Türk nakliyecilerin icra etmediği bir işlem dizisi değil. Bunlar bizim nakliyeciler için hayatın olağan akışı için gerekli belgeler gibi kabul edilmiş belgeler.
• Malların Birleşik Krallık sınırından geçebilmesi için 4 yöntem vardır: Ön bildirim, Common Transit Convention (CTC) (T1, T2 sunduğumuz Ortak Transit Sözleşmesi), Admission Temporaire/Temporary Admission (ATA) (ATA Karnesi içeriği eşyanın taşınması), Transports Internationaux Routiers (TIR) (TIR karnesi himayesinde yük taşınması) Tüm bu yöntemler için bir emniyet ve güvenlik deklarasyonu gerekecektir. İki tür emniyet ve güvenlik beyanı vardır: bir çıkış özet beyanı (exit summary declaration - EXS) ve bir giriş özet beyanı (entry summary declaration - ENS). Bir taşıyıcının, genel olarak, konsinye malların ihraç edildiği ülkedeki gümrük yetkili makamına EXS sunması gerekmektedir. Bu bölümde de bir nakliyecinin yaptığı beyanların sıralandığını görüyoruz. Taşımacılarımız yıllardan beri AB’ye TIR Karnesi veya T1 – T2 Belgeleri ile taşımacılık yapıyor. ATA Karnesi de yabancı olduğumuz bir transit belgesi değil. Özet Beyan varış öncesi elektronik ortamda varış ülkesi gümrük idaresine gönderiliyor. Dolayısıyla anılan beyan varış ülkesinde ön bildirim olarak kabul ediliyor. Özetle, bu konularda da “garp cephesinde yeni birşey yok”.
• Birleşik Krallık, AB dışı ve AB nakliye şirketleri ve sürücüleri suç mağduru olma riskini azaltmak için Birleşik Krallığa gelen araçlarını güvenceye almalıdır. Birleşik Krallık AB sınırını geçen sürücüler, araçların karşılaşabileceği potansiyel tehditler ve ‘kaçak giriş yapanları’ nasıl durduracakları konusunda farkındalık sahibi olmalıdır. Kaçak giriş yapan bir kişi, Birleşik Krallık sınır polisini atlatabilmek için bir araçta veya aracın üzerinde saklanan bir kişidir. Sürücü aracı güvenceye almazsa ve Birleşik Krallığa kaçak giriş yapan kişileri sokarsa, aracın sürücüsü, sahibi veya kiralayıcısına bulunan her kişi için 2000£ ceza kesilebilir. Bu kurallar da yıllardan beri “göçmen kaçakçılığı” ile cebelleşen Türk nakliyecileri tarafından çok iyi bilinmektedir. Hatta Türk nakliyecilerin gerek bilgi birikimi gerekse teknik donanımlar yönünden kaçak insan taşınmasını engellemeye yönelik en iyi önlem alan ülke olduğunu belirtmek yanıltıcı olmayacaktır.

Özcesi Birleşik Krallığın “Taşımacılar El Kitabı” Türk nakliyecilerini değil, AB üyesi ülkelerin nakliyecilerini ziyadesiyle rahatsız edecektir. Düne kadar yurtiçi taşımacılık yapar gibi AB ülkeleri arasında yük taşıyan bu ülkelerin nakliyecileri yeni bir örgütlenme modeline geçmek zorunda kalacak ve yeni karşılaştıkları bürokratik engellerle boğuşmaya başlayacaklardır. Umarım bu durum, anılan ülkelerin ulaştırma bakanlıklarında ve gümrük idarelerinde Türkiye’ye empati ile yaklaşılmasına vesile olur.

Cahit Soysal (cahit.soysal@gmail.com)